اين كشف بزرگ كيهان‌شناسي كه به سرپرستي دكتر بهرام مبشر، كيهان‌شناس ايراني و نماينده سازمان فضايي اروپا (ESA) در موسسه تلسكوپ فضايي هابل ناسا صورت گرفته، بازتاب وسيعي در رسانه‌ها و مجامع علمي جهان داشته است. اگرچه به دليل اهميت فوق‌العاده و تاثير آن بر نظريه‌هاي موجود كيهان‌شناسي پيش از تاييد نيز در ماه‌هاي اخير به شدت مورد توجه محافل علمي جهان قرار گرفته است.

بررسي اين كهكشان غول‌پيكر دوردست كه در رسانه‌ها به عنوان كهكشان «Big baby» از آن ياد شده، اطلاعات بسيار با ارزشي را درباره شكل‌گيري كهكشان‌ها در ابتداي تشكيل جهان در اختيار دانشمندان قرار مي‌دهد ولي نكته اصلي درباره اين كهكشان، جرم آن تقريبا به اندازه كهكشان راه شيري است زيرا شكل‌گيري كهكشاني با چنين جرمي در ابتداي تشكيل جهان به فاصله تنها چند صد ميليون سال از انجار بزرگ با بسياري از نظريه‌هاي موجود كيهان‌شناسي درباره روند تشكيل و تحولات جهان در تضاد است.

دكتر بهرام مبشر كه در حال حاضر براي شركت در كنفرانسي علمي در آمستردام هلند به سر مي‌برد روز جمعه در گفت‌و‌گويي تلفني با خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) درباره علت تاخير در اعلام رسمي اين كشف از سوي ناسا و اسا گفت: با اين كه اين كشف ماه‌ها پيش صورت گرفت ولي بايد مطالعات بيشتر و دقيق‌تري انجام شده و مشاهداتي نيز از روي زمين صورت مي‌گرفت تا اطمينان لازم در اين زمينه حاصل شود زيرا اگر اين كشف درست باشد كه در حال حاضر تا حد بيشتري اطمينان يافته‌ايم بسياري از تئوري‌هاي كيهان‌شناسي زيرسوال مي‌رود. اين كهكشان با بررسي دقيق تصوير «فراژرف» هابل ژرف‌ترين تصوير تهيه شده از جهان و با كمك آشكارساز مادون قرمز هابل و تلسكوپ فضايي «اسپيتزر» صورت گرفته است.

اين كيهان شناس ايراني در ادامه درباره تصوير «فراژرف» هابل كه عميق‌ترين تصوير از جهان بوده و با مشاركت مستقيم وي تهيه شده است، اظهار داشت: اين تصوير كه ژرف‌ترين نگاه بشر به جهان و سرآغاز آن بوده و در مدتي حدود يك سال تهيه شده است، ده‌ها هزار كهكشان كوچك و بزرگ را در سطح كوچكي از فضاي لايتناهي به تصوير كشيده شده است. اين تصوير امكان مطالعه دورترين كهكشان‌هايي را كه در ابتداي جهان شكل گرفته‌اند را فراهم كرده و اطلاعات جديدي را درباره نحوه شكل‌گيري جهان در اختيار ما قرار داده كه برخي نظريات پذيرفته شده كيهان شناسي را به چالش كشيده و مي‌تواند پايه نظريات جديدي پيرامون روند تكوين كيهان باشد

دكتر مبشر در ادامه در پاسخ به اين سوال كه آيا احتمال كشف كهكشاني دورتر طي بررسي‌هاي كيهان‌شناسي اخير وجود دارد يا نه، اين احتمال را تاييد و به طرح تصوير فراژرف دوم اشاره كرد كه از چند ماه پيش در نمايي نزديك به تصوير فراژرف موجود در حال تهيه بوده و پيش‌بيني مي‌شود كه تا تابستان سال آينده به پايان برسد.

وي هدف از تهيه اين تصوير را دستيابي به نمايي گسترده‌تر از كهكشان‌هاي اوليه و بررسي دقيق‌تر تحولات كيهان در آغاز جهان عنوان كرد و اظهار داشت: در حال حاضر امكان تهيه تصويري با عمق بيشتر هم وجود دارد ولي با توجه به اين كه انجام مشاهدات آن زمان زيادي را از تلسكوپ فضايي هابل مي‌گيرد دانشمندان ترجيح مي‌دهند كه تهيه چنين تصاوير فوق‌العاده عميقي را به بهره‌برداري تلسكوپ «جيمز وب» موكول كنند.

گفتني است، دكتر بهرام مبشر كه در سال 1337 در تهران متولد شده، ديپلم رياضي را از دبيرستان البرز و ليسانس فيزيك را از مدرسه عالي پارس دريافت كرده و سپس به انگلستان رفته و تحصيلات فوق ‌ليسانس و دكتري خود را در رشته كيهان‌شناسي مشاهداتي در دانشگاه «دورهام» انگلستان پشت سر گذاشته است.

وي پس از دريافت درجه فوق‌ليسانس مهندسي اپتوالكترونيك و ديپلم مهندسي ميكروويو از دانشگاه لندن، مدت هشت سال در اين دانشگاه (كالج سلطنتي) به تدريس و تحقيق اشتغال داشته و از چند سال قبل در انستيتو تلسكوپ فضايي هابل در ناسا فعاليت دارد.

دكتر مبشر در حال حاضر نماينده سازمان فضايي اروپا (ESA) در ناسا و از دانشمندان مسئول آشكارساز nikmouse تلسكوپ فضايي هابل است.

تیمهای تلسکوپ های فضایی Spitzer و Hubble قدمی تاره برای شناخت یک بچه کهکشان در عالم نوزراد برداشتند.
دو تا از بزرگترین رصدخانه های ناسا یعنی تلسکوپ های فضایی هابل و اسپیتزر یک کهکشان فوق العاده پرجرم را در فضا شناسایی کردند که در دورترین فاصله هایی که تاکنون شناخته شده است رصد شده اند. این از آن جهت برای اخترشناسان تعجب آور بود که اولین کهکشان ها در عالم عرفاً این گمان را به یدک می کشند که این توده های ستاره ای بسیار کوچکتر از آن هستند که پس از چندی با یکدیگر برخورد کنند و پدید آور کهکشان های بزرگتری چون راه شیری ما باشند.
دکتر بهرام مبشر از موسسه علوم تلسکوپ های فضایی که کاشف این کهکشان بوده است گفت: به نظر میرسد این کهکشان در ظرف صد میلیون سال اولیه پس از انفجار بزرگ بسرعت و به طرزی شگفت انگیزعظیم الجثه تر شده است. او افزود: این کهکشان تقریبا 8 بار بیشتر از راه شیری در ستارگان جرم سازی کرده است و تنها در یک لحظه شکل گیری ستارگان در آن متوقف شده است. به نظر می رسد این کهکشان به طور نا بهنگامی رشد کرده است.
این کهکشان با دقت زیادی به تقریباً 10000 کهکشان دیگر که در بسته ای کوچک ازآسمان قرار دارند و میدانهای فرا ژرف هابل نامیده می شوند اشاره می کند. در سایه تحقیقات هابل این منطقه ژرف ترین مناظر و تصاویر را بصورت مرئی و نزدیک به طول موج فروسرخ ازعالم به دست می دهد و نیز در عمیق ترین زمینه دید تلسکوپ فضایی اسپیتزر است که البته این دو بزرگترین رصدخانه های بنیادین پیمایش عمقی در آسمان هستند.
این کهکشان به دوری دورترین اجرام و کوازارهایی است که تاکنون شناخته شده اند. نوری که امروز از آن به ما می رسد در واقع سفر خود را زمانی آغاز کرده است که هستی تنها 800 میلیون سال عمر داشته است.
دانشمندان با عکاسی از آن گمان می بردند کهکشانی بسیار جوان یا اصطلاحاً کهکشانی نوزاد را یافته اند ، اما در عوض کهکشانی نوجوان را آشکار کرده بودند که نسبت به کهکشانهای هم عصر کیهانی خود بسیار بزرگتر بوده است و پیش از این کاملاً به حد بلوغ رسیده بوده است. دوربین پیشرفته پیمایش آسمان هابل (ACS) هرگز موفق به رویت این کهکشان نشده است. این در حالی است که در حقیقت میدان فرا ژرف هابل دورترین تصویر تهیه شده ای است که تاکنون در نور مرئی از اعماق جهان بدست آمده است و نمایانگر این واقعیت است که نور آبی آن به جهت سفری از نوع سال نوری و گذر از میان گاز های هیدروژن حائل جذب شده بوده است. ( همچون تلاش برای دیدن کف دریاچه ای که مملو از لجن است ). فی الواقع این کهکشان با استفاده از دوربین فروسرخی هابل ( دوربین فروسرخی نزدیک ) و طیف نمایی چند جزئی (NICMOS) و نیز با یک دوربین فروسرخی که بروی تلسکوپ بسیار بزرگی (VLT) واقع در رصدخانه جنوبی اروپا نصب است روئت گردیده است. اما در این طول موج ها کهکشان بسیار کم نور و قرمز رنگ است. با این حال تعجب واقعی در آنجاست که چقدراین کهکشان در تصاویر اسپیتزر درخشان تر و واضح تر است و به راحتی آنرا در طول موجی 5 بار بلند تر از طول موج روئت شده بوسیله هابل آشکار میکند.
اسپیتزر به نور دریافتی از ستارگان پیرتر که باید بیشتر جرم کهکشان را شامل شوند حساس تر است و درخشندگی کهکشان براستی بر این مدعا که کهکشان بسیار پر جرم است اشاره دارد.
Mark Dickinson از رصدخانه ملی مرئی (NOAO) گفت: این کهکشان امروز باید یک زوج کهکشان عظیم باشد. او افزود: در آن زمان که گیتی تنها 800 میلیون سال سن داشته است این کهکشان واقعاً و به طور قطع غول پیکر بوده است. دکتر مبشر و همکاران او از طریق آمیختن اطلاعات ناشی از رصد های هابل ، اسپیتزر و VLT فاصله تااین کهکشان را تخمین زدند.این رصد ها جمعاً ردپای وسیعی را از طیف الکترومغناطیس – از طول موج مرئی تا نیمه های فروسرخ ( از 4/0 تا 8 میکرون ) – را پوشش می دهد.
درخشندگی نسبی ابن کهکشان در طول موج های مختلف با نظریه انبساط عالم به خوبی توافق دارد و به اخترشناسان اجازه میدهد تا با استفاده از سایر روشها فاصله را با تقریب مناسبی تخمین بزنند آنها در این زمان همچنیین می توانند تصویری از پیشروی کهکشان چه از نظر جرم ویا سن ستارگان بدست آورند.
این تیم همچنان تلاش می کنند تا فاصله تخمینی را به وسیله سنجش طیف نمایی با بزرگترین تلسکوپ های مستقر در زمین یعنی VLT ، KECK و رصد خانه های GEMINIبه درستی تثبیت کنند. اما این کهکشان اثبات کرده است که برای رصد های زمینی سوژه ای بس کمنور و ضعیف است ؛ اگرچه در نتیجه رصدهای بسیاری در طول موج های متفاوت تاثیر رنگ در آن بسیار منحصر به فرد به نظر می رسد و آنرا از حیث جرم و اندازه بسیار عظیم الجثه معرفی می کند.
بسیاری از اختر شناسان بر این باورند که کهکشانها پس از چندی اقدام به کوچک شدن می کنند و به ازای آن جرم خود را تقویت می نمایند. هرچند این موضوع به دکتر مبشر و همکاران او نظریاتی سنتی و قدیمی را گوشزد می کند که در آنها برخی کهکشان ها بطور یکپارچه متولد می شوند و به سرعت شکل می گیرند و در جمع کل همچون گذشته هستند.
برای چنین کهکشان بزرگی این باید به صورت یک رویداد انفجاری هولناک بوده باشد و انرژی حاصل از ظهور سریع ستارگان احتمالاً به گرم کردن عالمی که پس از انفجار بزرگ سرد شده بوده است کمک کرده است.این حادثه زود هنگام ( 5 درصد اولیه عمر هستی ) زمینه ای پر ثمر برای انتظار تلسکوپ فضایی James Webb (JWST) است که حساسیتی فروسرخی دارد تا شاید به تماشای ستارگان بسیار قدیمی که پس از مهبانگ مشتعل شده اند بپردازد.

به امید موفقیت هرچه بیشتر اخترشناسان ایرانی